Vücut görünümünü bozan hastalıklar arasında bulunan “Skolyoz” hakkında bilinmesi gereken önemli noktaları Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Zafer Orkun Toktaş ve Prof. Dr. Deniz Konya’ya sorduk.
Skolyoz nedir?
Skolyoz, sırt ve bel kemiğinin ön, arka planda eğriliğidir. Normalde yandan baktığımız zaman omurgamızda kavisler vardır ama ön ve arka bakışta, enseden kuyruk sokumuna kadar geçen hattın dümdüz olası gerekir. Eğer bu hatta eğrilik, kürek kemiklerinde asimetriler, göğüs ve kaburgalarda eğrilmeler varsa bu skolyoz olarak adlandırılır.
Skolyoz tedavi edilebilen bir hastalık mı?
Skolyoz tedavi edilebilen bir hastalıktır. Cerrahi gerektiren veya gerektirmeyen birçok alt tipi vardır. Skolyoz eğriliği yaşla beraber ilerleyebilen bir hastalıktır. Özellikle 45 yaş üzerinde omurgada yıpranma daha artacağı için skolyoz hızlı ilerler. Skolyozun hangi nedenden olduğu önemlidir. Eğer kemik yapıda doğumsal anormallikler varsa skolyozun daha hızlı ilerleyebileceğini biliyoruz. Bunun için bir takım genetik ve tükürük testleri var.
Korse skolyozun ilerlemesini yavaşlatabilir mi?
Korse omurgayı tamamen düzeltemez ama skolyozun ilerlemesini yavaşlatabilir. Sürekli korse takmanın yan etkisi ise omurga etrafındaki kasların zayıflamasına ve kemiklerden oluşan taşıyıcı kolonun etrafındaki kas desteğinin azalmasına yol açar. Bu da hiç istenmeyen bir durumdur. Korse takan bir hastanın mutlaka egzersiz ile kaslarını desteklemesi gerekir.
Her skolyoz türü ameliyatla mı tedavi edilir?
Skolyoz için hangi yaşta ve derecede olduğu çok önemlidir. İster ileri ister çocukluk yaşı olsun 10-20 derecelik açılarda kolay kolay ameliyat önerilmez. İleri yaş grubunda ise skolyozla birlikte ilave problemler görüyoruz. Özellikle omurilik kanal darlıkları, ileri düzey kireçlenmeler, eklem bozuklukları ve bel kaymaları skolyoza eşlik eder. O yüzden bunların cerrahi ihtiyaçları farklı olabiliyor. Çocukluk yaşlarında görülen skolyozun birinci tedavisi özellikle ileri evreye ulaşmadıysa birinci tedavi yöntemi cerrahi değildir. Tek istisnası kemik yapıda anormallikleri olanların akıbeti farklıdır.
Skolyoz ameliyatından korkmalı mıyız? Ağrılı ve acılı bir ameliyat mıdır?
Skolyoz ameliyatını özellikle gençler ve çocuklarda kolaylıkla tolere edilebilmektedir. Cerrahiden yarar görmüş bir hastanın hızlı iyileşmeyle normal hayata dönüşü çok hızlı olur. Orta yaşı geçmiş hastalarda ise bu daha uzun sürer.
Ameliyattan sonra hasta ne zaman aktif hayatına geri döner?
Tüm hastalar için cerrahi sonrası 2-3 hafta sonra tedbirli olmak kaydıyla aktif hayatlarına dönebilirler. İleri yaş gruplarında hastalarda kemik erimesi varsa bu süre 1-2 ay daha uzar. Operasyon sonrası iyileşme döneminde bir takım ağrılar hissedilebilir. Kemik iyileşme süreci tamamlandığında bu yakınmalar kaybolur.
Takılan vidalar sosyal hayatımızı etkiler mi, aktif spor yapan kişiler gibi?
Skolyozlu bir hasta, ameliyat olmadan da maalesef bir takım kısıtlamalara maruz kalmaktadır. Düzeltici ameliyatı olduktan sonra da bir takım kısıtlamalar vardır. Önemli olan hastanın vücut dengesinin geri kazanılmış olmasıdır. Aktif hayatlarına geri dönebilirler ama bedensel efor gerektiren ağır sporları yapmamaları önerilir. Yüzme, yürüyüş ve pilates gibi sporlar yapabilirler. Bel ve kalça egzersizleri zaten iyileşmenin önemli bir parçasıdır.
Omurgaya takılan vidaların (yanlış bir hareketle) çıkma riski var mı?
Takılan vidaların omurgayla bir eşleşme ve kaynaşma süreci vardır. Bu eşleşme yaklaşık 3 ay sürmektedir. Omurgada kaynamaya engel bir faktör yoksa kaynama sonrası vida çıkması sorunu oluşmaz. Ama kaynamayan omurgalarda görülebilir.
Omurgadaki şekil bozuklukları (skolyoz-kifoz) kalıtsal mıdır? Çocuklar da, kardeşler de, torunlar da görülebilir mi?
Kalıtsal tipleri vardır ama çoğunlukla kalıtsal geçiş göstermez. Bir ailede en fazla bir ya da iki fert etkilenir.
Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da çok sık görülebilen bir hastalık. Erken teşhis için ailelere düşen görevler nelerdir?
Okul çağındaki çocuklarda skolyoz taraması yapılmalıdır. Çocukların okul taramalarında, sağlık ocağında veya aile hekimlerine gittiklerinde belirlenmesi gerekir. Aileler çocuğunun omuzlarına karşıdan baktıklarında bir omuzun diğerinden daha yukarda olduğunu, sırtın arka bölgesinin simetrik olmadığını görürlerse doktora başvurmalıdırlar.
