Dünyada yaklaşık 350 milyon kişi diyabet yani şeker hastası. Dünya Sağlık Örgütü’nün 1980 yılında yayınladığı ilk küresel rapordan günümüze kadar diyabet görülme sıklığının 4 kat arttığı belirtirken bu artışın sebebinin obezitenin yükselmesi nedeniyle tip 2 diyabetin artmasından kaynaklandığı açıklanıyor.
Diyabetin uzun dönemde kontrolü sağlanmaz ise kalp krizi, inme, körlük, böbrek yetmezliği ve diyabetik ayak yaralarına bağlı olarak uzuv kayıplarına neden olabileceğini söyleyen Epion Yara Bakım Koordinatörü Hemşire Deniz Yahcı, vücut ağırlığını taşıyan ve büyük baskı altında kalan ayakların, yaralanmalara en açık organ olduğunu ve ayak sorunlarının çoğunun uygun olmayan ya da yetersiz ayak bakımı ve ayakkabı sorunları ile ortaya çıktığını belirtiyor. Deniz Yahcı, özellikle tırnakların yanlış kesilmesi, tırnak batması, nasırlar, kesik, ayakkabı vurması, yanık, parmak aralarında ve tırnaklardaki mantarların en sık rastlanan ayak yarası sebepleri arasında yer aldığını açıklıyor.
Damar tıkanmalarına dikkat
Yara Bakım Hemşiresi Deniz Yahcı, damar tıkanmalarının kronik ayak yaralarında ciddi bir problem oluşturabileceğini ifade ederek bu tür sorunlar yaşayan hastalar için şu bilgileri paylaştı; ‘’Hastanın ayak ve bacak damarlarında daralma ve tıkanma gibi dolaşım bozuklukları söz konusu olduğunda vücudun en uç bölgesindeki ayaklara yeteri kadar oksijen ve dokuları besleyen besin öğeleri ulaşamaz. Bu durumda dokular ölmeye hatta hastanın ayak ve bacaklarında gangren sorununu ortaya çıkarabilmektedir. Ayrıca dolaşım bozukluğuna bağlı olarak hastada diyabetik ayak yarası dediğimiz yaralarında çıkmasına sebep olabilmektedir.
Tıkalı olan damarlardan dolayı, varolan yaradaki enfeksiyonu tedavi etmek için verilen antibiyotiklerin dokulara istenilen oranda ulaşmaması söz konusu olmaktadır.
Tıkalı damarlar nedeniyle hastanın enfeksiyonu oluşur, kronik ayak yarasının tedavi sürecinde sorunlar ve zorluklar ortaya çıkar.
Tedavisiz ve kontrolsüz diyabette bacak ve ayaklardaki sinir kaynaklı problemler hastanın ağrı, sıcaklık ve dokunma hissinde azalmaya neden olur. Nöropatiye bağlı olarak his kaybından dolayı ayaklara batabilen çivi, iğne gibi yabancı cisimlerin ağrısının hissedilmemesi yaranın geç farkedilmesine neden olmaktadır. Bu tür farkına varılamayan yaralanmalarda enfeksiyona zemin hazırlar ve oluşan yaralar ilerleyebilmektedir. Ayaklarının üşüdüğünden yakınan ve ısınmak için ayaklarını soba ve kalorifere yaklaştıran diyabet hastalarında da yanık ortaya çıkabilmektedir. Tırnak batmaları ağrı vermediği için, hasta enfeksiyon oluşup ayağı şiştiğinde ancak bu durumun farkına varmaktadır.‘’ diyor.
Peki diyabet hastaları ayaklarını korumak ve yara oluşmasını önlemek için nelere dikkat etmeli
Hemşire Deniz Yahcı diyabetli kişilerin ayaklarının tehlike altında olduğunu bilerek yaralara karşı önlem amacıyla tedaviye başlamaları gereken 8 durumu şöyle sıralıyor;
1- Ayaklarda kabarcık ve su toplamaları,
2- Nasır
3- Tırnaklarda ve Parmak aralarında mantar,
4- Ayak kuruluğu,
5- Ayaklarda üşüme, duyu ve dokunmada hissizlik,
6- Tırnaklarda kalınlaşma, şekil değişimi veya içe kıvrılma, tırnak batması,
7- Birkaç metre yürüdükten sonra bacaklarda ağrı ve dinlenme ihtiyacı hissetme,
8- Geçmeyen ve uykuda rahatsız eden bacak ağrıları,
gibi sorunlar oluşursa erken müdahale önemli olduğu için acil olarak bir uzmana başvurmaları gerekir” dedi.
Diyabetik ayak yaralarında tedavinin iki koldan ilerlediğini anlatan Deniz Yahcı tedavi sürecini şöyle anlattı;
“1.’si Yaraya neden olan etkenlerin düzenlenmesidir.
Diyabetik ayak yarası olan hastanın öncelikle, düzensiz olan şeker seviyesinin sabitlenmesi gerekir. Hastanın diyabete bağlı gelişmiş damar tıkanıklığı varsa tıkanıklığın oran ve seviyesinin tespit edilmesi ve tespit sonucu tedavinin planlanması gerekir. Nöropati seviyesi yani yara bölgesinde bulunan sinirlerin belirlenmesi, sinir kaybının olup olmadığına bakılması ve bu durumlara göre de tedavinin şekillenmesi gerekir.
2. adım ise doğru protokelle hazırlanmış profosyonel bir yara bakım tedavi süreci
Yara bakım uzmanı tarafından yaranın durumuna uygun olarak yara bakım ürünleri seçilir ve hastanın düzenli pansuman ve takibi yapılmalıdır. Yara tedavilerinde düzenli takip çok önemlidir. Bu yüzden yaranın enfeksiyon alıp almadığı takip edilmelidir.
Diyabetik ayak yaralarında ölü dokuların uzaklaştırılması ile yaranın kapanması esas alınmaktadır.
Bu iki aşamalı adımdan sonra diyabete bağlı yara tedavi süreci tamamlanır.
Peki diyabetik ayak yaraları tedavi edilmezse sonuçları ne olur?
Diyabetik ayak yaraları, tedavi edilmediği takdirde ya da tedaviye geç kalınmış yaralarda hasta uzvunu kaybedebilir. Ayrıca bu durum hastanın genel sağlık durumunu olumsuz etkilemesine bağlı olarak hastada görme kaybı, böbrek sorunları gibi ek sorunlara da yol açabilir. Hatta hastanın hayati kaybına bile neden olabilecek ciddi sorunlara yol açabilmektedir.” diyor.
