Çocuklar neden konuşamıyor? Çocukların konuşmalarını nasıl destekleyebiliriz, aileler bu konuda neler yapabilir?
Bu konuyu uzun yıllar Amerika’da eğitim almış, ve çalışmış, New York Eyaleti Çalışma Lisanslı Dil ve Konuşma Terapisti Ümmühan Erkoç’a sorduk.
2025 yılında dünyadaki çocukların yarısı otizmli olacak!
Konuşma gecikmesi kendi başına görüldüğü gibi otizm gibi birçok nedene ve hastalığa bağlı olarak da görülmektedir. Ümmühan Erkoçlar, MIT’ de görev yapan araştırma görevlisi Dr. Stephanie Seneff’in yayınladığı araştırma sonuçlarına göre otizm artışı bu hızla giderse 2025 yılında çocukların yarısının otizmli olacağını ifade ettiğini belirtti.
Sözlük anlamı “içe kapanmak” olan Otizm’in son araştırmalarda bulunan nedeni hakkında bilgi edinebilmek için Colombia Üniversitesi’nde görevli araştırmacı Dr. Wendy K. Chung’ın bu konu ile alakalı videosunu internetten izlemelerini öneren Erkoçlar, Dr. Wendy Chung ‘Autism — what we know’ adlı konuşmasında otizmin oluşmasında genetiğin de bir faktör olduğuna dair bilimsel veriler olduğundan bahsetti.
Tüm dünyada ve özellikle bu konuda altın standardı elinde bulunduran Amerika’da kullanılan en güncel tedavi tekniklerini yakından takip ederek, bu teknikleri Türkiye’de de uyguluyoruz ve güzel ilerlemeler kaydediyoruz. Otizm tanısı olan çocuklarda erken müdahale ile yaşıtlarınının dil gelişim seviyesini yakalayanlar çok oluyor.Bu yazıda ailelerin çocuklarının yaşıtlarına göre ne durumda olduğunu anlayabilmeleri için birkaç önemli mihenk taşından bahsedeceğim. Aileler çocuklarının konuşmasının geride olduğunu fark ettiklerinde bir an evvel bir Dil ve Konuşma Terapistine başvurmalıdır.
Konuşma bozukluklarında erken müdahale önemli
Neden hemen başvurmalılar?
ERKEN MÜDAHALE, çocukların gelişimindeki gecikmeyi erkenden fark edip gecikmeyi önlemek için çocuğun yaşı büyümeden, ikincil problemler oluşmadan (örn.,psikolojik, davranışsal) ve özellikle 0-3 yaş aralığındaki MUAZZAM BEYİN GELİŞİMİNİN olduğu dönemi kaçırmadan tedavi sürecine başlamak demektir. Tedaviye erken başlanırsa hem çocuğun yaşıtlarına yetişmesi için bir fırsat doğar, hem de beynin en hızlı geliştiği bu dönemde eğitim daha hızlı ve daha etkin bir şekilde verilebilir.
Çocuğumuzda yaşıtlarına göre bir gecikme olduğunu nasıl anlayabiliriz?
İlk anlamlı kelime 1. yaşta üretilir. 18 aylık çocuğun söyleyebildiği kelime haznesi 50’ye ulaşır. 2 yaş civarında çocuklar 300 kelime haznesine sahip olurlar ve iki kelimeyi yan yana getirip ‘Baba gel, anne ver’ gibi basit cümleler kurmaya başlarlar. Üç yaşına gelen çocuklar 1000 kelimeye kadar söyleyebilir; üç, dört kelimelik kısa cümleler kurabilirler. Basit birkaç cümleden oluşan hikayeler anlatabilirler. İlk 3 yaşa kadar çocukların konuşmasında bir gecikme olup olmadığını bu noktalara dikkat ederek anlaşılabilinir.
TV, tablet ve cep telefonları çocuğun gelişimini olumsuz etkiliyor
Peki çocuklarımızın konuşma gelişimini desteklemek için neler yapmalıyız ve neler yapmamalıyız?
Amerikan Pediatri Akademisinin (APA) ‘Dil Gelişimi ve Konuşma Becerileri’ başlıklı makalesinde küçük çocukların konuşma gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için televizyon, akıllı telefon, tablet gibi ekranlı elektronik cihazları kullanmaları yerine anne babalarıyla etkileşim içinde oyun oynamaları tavsiye ediliyor. Çocukların ellerindeki telefona, tablete veya televizyona hipnotize olmuş gibi baktığı anlar çocuğun zarar görmeye başladığının bir işareti olarak anlaşılmalı. Anne ve babalar çocuklarıyla daha çok zaman geçirmeli, onlarla oyunlar oynamalı, konuşmalılar.
Çocuklarla onların anlayabileceği dilde: basit kelimeler seçilerek, ve basit cümleler kullanılarak konuşulmalı. Onlarla çocuk şarkıları dinleyip (örn, Ali babanın çiftliği vb), şarkılar arasında hayvan seslerini sorulmalı. Eve hayvanları, meyveleri, sebzeleri içeren yapbozlar alarak, bunlarla oynanmalı. Çocuklarla oyun oynarken onlarla göz kontağı kurulmalı (karşılıklı oturup birbirine top yuvarlama vb. gibi oyunlarla) . İşaret etme ve ses- kelime taklidi becerilerine çalışılıp, evde bir bakıcı varsa, çocuğu gün boyu televizyon karşısında bırakmadığından, onunla oyunlar oynadığından aileler emin olmalıdır. Çocuklarımızı organik beslemeye çalışarak yapay gıdalardan en azından 3 yaşına kadar uzak tutmaya çalışılmalıdır. Bunları yapmamıza rağmen hala konuşmasında bir gecikme olduğu düşünülüyorsa bir an evvel uzmana başvurulmalıdır.
