İnsanların sıklıkla şikayetçi oldukları bel ve bacak ağrıları önemli bir bel fıtığı hastalığının habercisi olabilir.
Bel fıtıkları hakkında yapılan yanlışları, nedenlerini ve ameliyat sürecinde en çok merak edilen 10 soruyu Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Zafer Orkun Toktaş ve Prof. Dr. Deniz Konya yanıtladı.
Bel fıtığı ırsi bir hastalık mıdır?
Yrd. Doç. Dr. Zafer Orkun Toktaş: Bel fıtığı ırsi özellik gösterebilen bir hastalıktır. 2009 yılında kliniğimizde başlayan bir çalışma da Türkiye’deki insanlarda bel fıtığına yol açan genleri analiz ettik. Yaklaşık 1000 denekte bu testler yapıldı ve test sonucu ailesinde bel fıtığı olan kişilerin daha kolay bel fıtığına yakalandığını saptadık. Özellikle kişinin hem anne hem babası bu hastalığa sahipse bu önemli bir risk faktörüdür.
Bel fıtığı ameliyatsız tedavi edilebilir mi?
Z.T: Bel fıtığı ameliyatsız da tedavi edilebilir. Bel fıtığının birçok olgusunda ameliyat gereksizdir. Traksiyon cihazları, fizyoterapi, istirahat ve bel okulu gibi uygulamalarla hastalık ameliyatsız tedavi edilebilir. Tıp eğitimi almamış kişiler tarafından yapılan tedavilerden kaçınmak gerekir. Ülkemizde maalesef bu çok yaygın bir uygulamadır.
Ne zaman ameliyat gerektirir?
Z.T: Bel fıtığında, yürüme bozukluğu, bacakta güç kaybı, dayanılmaz ağrı idrar kaçırma ve cinsel sorunlar eklendiğinde ameliyat olmanız gerekir. Çünkü fıtık belden aşağı tüm fonksiyonları etkileyen bir hal almıştır. Hasta, ne zaman ameliyat olacağını doktora danışarak karar vermelidir.
Ameliyat ağrılı ve zor mudur?
Z.T: Hastanın tek problemi bel fıtığıysa, ameliyatları yaklaşık 20-30 dakika kadar sürmektedir. Son derece küçük cilt kesikleri ve deliklerden tedavi yapılır ve hastanın ayağa kalkması aynı gün içinde olur. İsteyen hastalar aynı gün içinde taburcu da olabilir. Fıtığa ilave ek patolojiler var ise tedaviniz daha uzun sürebilir.
Bu konuda hekiminiz sizi bilgilendirecektir.
Bel omurlarında ve disklerde yıpranma doğal bir süreç midir?
Z.T: Kilo alıp vermede hızlı değişimler ve kaldırdığınız ağır yükler belinizi direkt etkiler. Orta yaş ve üzeri erişkinlerde, herhangi bir şikayet olmasa bile, bel omurları MR ile incelendiğinde bu yapılardaki yıpranma ve yılların izleri kolayca görülebilmektedir. Bu neredeyse diş çürüğü kadar yaygındır ve doğal bir süreçtir, hastalık kabul edilmez. Fakat bu yıpranmanın bel fıtıklarına zemin hazırladığı bilinmelidir.
Bel MR’ımda fıtık görüldüyse mutlaka ameliyat mı olmam gerekir?
Prof. Dr. Deniz Konya: Bugün sokaktaki insanlardan gönüllü olanlara bel MR görüntülemesi yapsak birçok kişide küçük fıtıklar görebiliriz.Fakat bel fıtıklarının sadece %5 kadarı tıbbi müdahale gerektirir. Biz bel fıtığını yerleşim yeri ve boyutuna göre değerlendiririz. Başlangıç aşamasındaki fıtıklar ameliyat edilmez ama fıtık sinirleri sıkıştırır durumda ve üzerindeyse ameliyat olunması gerekir. Hastanın ağrı şiddeti de tedavide belirleyici bir unsurdur.
Bel fıtığı tedavisinde fizik tedavi geçici bir tedavi yöntemi midir?
D.K: Fizik tedavi, bizim için vazgeçilmez derecede önemlidir. Bu yöntemi önerdiğimiz hasta sayısı cerrahi uyguladıklarımızdan çok daha fazladır. Fizik tedavi,çoğunlukla fıtığı değil, fıtığa bağlı ağrıyı ağrıyı ortadan kaldırmaya yarar. Büyük bir bel fıtığı var ise fizik tedavi ve diğer yöntemlerkalıcı bir çözüm değildir. Cerrahi ile temizlenmesi gerekir. Ameliyat gerketirmeyen kişilerde, fizik tedaviye ek bazı yöntemler de kullanılır. Fıtığın sinirlere bası yaptığı ve zarar verdiği kişilerde ise ise dışarıdan uygulanan tedavilerin yeri yoktur, üstelik zararlı olabilir. Ameliyat gerektiren bir durumdaysanız geldiyseniz, fıtık siniri sıkıştırıyor demektir. Böyle bir durumda tek çözüm fıtığın temizlenmesidir.
Fizik tedavi ile ağrı geçici olarak mı gider?
D.K: Fizik tedavi programları birkaç günden bir aya kadar uzayabilir. Bu program tamamlandığında hastalarda genelde bir rahatlama elde edilir. Fıtıkta bir gerileme olmuyorsa ağrı geri gelecektir. Ağrılarda azalma varsa fizik tedavi tekrarı gerekmeyebilir.
Bel fıtığında temel şikayetler nelerdir?
D.K: Temel şikayetler arasında bel ağrısı ve belden bacağa vuran şiddetli ağrılar vardır. Başlangıç aşamasında ise sızlamalar, ayaklarda uyuşmalar gibi şikayetlere rastlanır. Çok büyük fıtıklarda ise yürüyememe ve idrarını kaçırmaya kadar varan sonuçlar doğabilir.
Bel fıtığı olan hastalar yaşamlarında nelere dikkat etmelidirler?
D.K: Cerrahi bir operasyon gerektirmeyen küçük bir fıtığın ilerlememesi için bel egzersizlerini yapabilirler. Hekim önerileri mutlaka dikkate alınmalıdır.Ağırlık kaldırma ve oturmada ki yanlışlıklar fıtığı en çok büyüten faktörlerdir. Sigara içimi,hastalığı ilerletici bir unsurdur.
