Erken yaşta teşhis edilmez ve ciddi şekilde tedavi edilmezse ailevi hiperkolesterolemi hastaları genel topluma kıyasla yaşam boyu kalp hastalığı için 20 kat daha fazla risk taşırlar. Bununla birlikte uygun bir tedavi ile kişilerin kalp-damar hastalığı riski genel toplum oranlarına yaklaşır. Tedavi edilmeyen ailevi hiperkolesterolemi hastasında erkeklerin 50 yaşına kadar kalp hastalığı geçirme olasılığı %50, kadınların ise 60 yaşına kadar %30 oranlarındadır. Bu nedenle erken tanı koyulup etkili bir tedavi ile yaklaşılması önemlidir. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ebru Özenç konu hakkında bilgiler verdi.
‘Hiperkolesterolemi’’ kanda dolaşan kolesterol yüksekliği demektir. Yüksek kolesterolün tedavisi son yılların en popüler tartışma konularındandır. Popülerliği ise tıbbi açıdan çok toplumsal tartışmaya dayanmasıdır. Aslında kalp-damar hastalarında yüksek kolesterolün tedavi edilmesiyle ilgili hiçbir tereddüt yoktur. Tartışma olan nokta tamamen sağlıklı görünen bir bireyde kolesterol yüksekliği varsa ne yapmalı konusudur. Peki sağlıklı bir bireyde kolesterol yüksekliği saptanırsa nasıl yaklaşılmalı?
Bilinen kalp hastalığı olmayan bir kişi kalp kontrolüne gittiğinde kolesterol değeri yüksek çıkınca dikkat edilmesi gereken iki nokta vardır. Birincisi bu değerin ne kadar yüksek olduğu, ikincisi hastanın hangi risk faktörlerine sahip olduğudur. Kimi zaman hastaya sadece beslenme ve egzersiz önerileri vermek yeterliyken kimi zaman ise mutlaka ilaç kullanması gerektiğini ısrarla dile getiriyoruz. Son yıllarda bu konuyu belirlemede elimizi güçlendiren birtakım tetkikler ile daha net kararlar verebiliyoruz. Örneğin sanal anjiyo dediğimiz işlem ile hızlı, kolay ve yüksek tanısal başarı ile kalp damarlarındaki plaklar saptanabiliyor. Damarda plak varsa, kolesterol ilacı şarttır! Üstelik çoğu zaman plak varsa kolesterol değerinin kaç olduğundan bağımsız olarak başlıyoruz, çünkü kolesterolü oldukça düşük değerlere çekmek gerekiyor. Kalp damarında plak olmadığında ise hastaları ilaçsız takip ettiğimiz de oluyor. Beslenme düzenlemesi ve egzersiz ise her iki durumda da vazgeçilmezimiz!
Kolesterol değerinin ne kadar yüksek olduğu konusuna vurgu yaparken şunu da belirtmek gerekli ki kolesterolümüz yüksekse burada genetiğimizden de kaynaklandığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. Ayrıca metabolizmamız, tiroid fonksiyonlarımız ve şeker hastalığı gibi ek durumlarımız varsa son kolesterol değerimizin ne olduğu bunlarla şekillenmektedir. Zayıf bir bedene sahip olup, hiçbir ek hastalığımız yokken yine de kolesterolümüz yüksekse işte burada genetik olarak kolesterol yüksek olarak kodlanmışızdır. Hatta bazı durumlar var ki ailevi olarak çok yüksek değerler çıkar karşımıza. Ailevi olarak yüksek olması da genetik bir durumdur ancak burada bahsedilen yükseklik sıradan değildir. Neredeyse kanda yağ akıyor kıvamında düşünülmelidir. İşte böyle hastalarda yapılan araştırmalar gösteriyor ki kalp krizi riski genel topluma göre 20 kat daha yüksektir. İlaç tedavisinde kolesterol hapları ve aferez makinasıyla kandan yağ süzme işlemi ve cerrahi işlemler yapılmakla birlikte son yıllarda çok etkili iğne formunda tedaviler de çıkmıştır. Çünkü ailevi kolesterol yüksekliği durumlarında en kuvvetli kolesterol hapları bile çoğu zaman yeterli gelmiyor, aferezle düzenli aralıklarla yağ süzme işlemi ise zaman kazanımlı olmuyor. Yöntem ne olursa olsun burada önemli olan kandaki kolesterol değerinin düşürülmesi ve böylece kalp damarlarına yağ çökerek plak oluşumunun azaltılmasıdır. Kalp krizi riskini özellikle bu hasta grubunda düşürmek hayati önem taşımaktadır.
Genetiğimiz değiştirilebilir bir durum değildir ancak riski düşürmek bizim elimizdedir. Bilime güvenin, sağlıkla kalın.
